45. Э! Шикртә нуурин көвәд (Э! На берегу озера Шикерта)
Текст из рукописи Г. Балинта |
Переложение на современный калмыцкий язык |
Перевод на русский язык |
1. E! Šikirtӓ nūrin kӧbӧdü |
1. Э! Шикртә нуурин көвәд |
1. Э! На берегу озера Шикерта |
2. Šil γarid bӓideltӓ. |
2. Шил һәрд бәәдлтә. |
2. Похожая на горного орла. |
3. Šil ӧngӧte Xarla Šišӓ |
3. Шил өңгтә Харлан Шишә |
3. С красивым станом [дочь] Харлы - Шишя |
4. Melmelzeǯi sūdik bī. |
4. Мелмлзҗ суудгви. |
4. Спокойно восседает. |
5. E! ӧrkӧīn xӓlӓxüni, |
5. Э! Өркин чөләһәр хәләхнь, |
5. Э! Глянешь в отверстие дымохода, |
6. Ӧlӓ šobūni bӓideltӓ. |
6. Элә шовуна бәәдлтә, |
6. Похожа на птицу-коршуна [она]. |
7. Ӧbӧrӧldӧǯǐ sūxuni, |
7. Өврлҗ суухнь, |
7. Обнимаешь [её], |
8. Ӧrbӧlgǟsü ǯӧlӧkӧn. |
8. Өврлгәс җөөлн. |
8. Нежнее перышка [она]. |
9. E! totӓγaīn xӓlӓxüni |
9. Э! Тотхин чөләһәр хәләхнь, |
9. Э! Глянешь через дверной косяк, |
10. Toγoston šobūni bӓideltӓ. |
10. Тоһсн шовуна бәәдлтә. |
10. Похожа на птицу-павлина [она]. |
11. Toxaildӧǯi sūxuni, |
11. Тохалҗ суухнь, |
11.Сядешь рядом, |
12. Torγonāsu ǯӧlӧkӧn. |
12. Торһнас җөөлкн. |
12. Нежнее шелка [она]. |
13. E! Üsǟn samlād sūxuni, |
13. Э! Үсән самлад суухнь, |
13. Э! Расчесывая волосы сидит, |
14. Ǖlein solonγo tatӑna. |
14. Үүлн солң татна. |
14. Радуга в небе возносится. |
15.Eime sӓixӓn Xarla šišӓ |
15. Иим сәәхн Харла Шишә |
15. Красивая дочь Харлы - Шишя |
16. Melmelzeǯi sūdik bī |
16. Мелмлзҗ суудгви. |
16. Спокойно восседает. |
17. E! Samlād orkokson üsünǐ |
17. Э! Самлад орксн үснь |
17. Э! Расчесанные волосы её |
18. Sūksun sūrǐni bütünӓ. |
18. Суусн сүүрнь бүтәнә. |
18. Накрывают сидящий стан. |
19. Eǐme sӓixӓn Xarla Šišӓ |
19. Иим сәәхн Харла Шишә |
19. Красивая дочь Харлы - Шишя |
20. Melmelzeǯi sūdik bī. |
20. Мелмлзҗ суудгви. |
20. Спокойно восседает. |
21. E! Cӓilzür caγan nǖrtuni |
21. Э! Цәәлзүр цаһан нүүртнь |
21. Э! В сиянии светлого лика её |
22. Casan šikǐrrǟ asxarūlad, |
22. Цасн шикрән асхрулад, |
22. Белоснежный сахар рассыпал, |
23.Xān Ǯanamγa irӗkü gegӓd |
23. Хан Җанмһа ирх гиһәд |
23. Ожидая прибытия хана Джанамгы, |
24. Xaralǯi sūdik bī. |
24. Харлҗ суудгви. |
24. Смотрит вдаль [она]. |
25.E! Ieke nūrin xaǯiūdu |
25. Э! Ик нуурин хаҗуд |
25. Э! У большого озера |
26. Jisen šonxoran tӓbiksӓn. |
26. Йисн шоңхран тәвсн. |
26. Выпустил [охотиться] девять соколов. |
27. Xān Ǯanamγa xӓirӑxan |
27. Хан Җанмһа хәәрхн |
27. Милостивый хан Джанамга |
28. Šobūγan xӓiǯi ašǐna. |
28. Шовуһан хәәҗ аашна. |
28. В поисках птиц приближается. |
29. E! Xarla Šišӓ kǖken |
29. Э! Харла Шишә күүкн, |
29. Э! Дочь Харлы - Шишя, |
30.Šobūgi min’ ӧgči, |
30. Шовуһим өгич, |
30. Отдай мне моих птиц, |
31.Šobūgim es’ ӧkünčini, |
31. Шовуһим эс өгхнчн, |
31. Если не отдашь птиц моих, |
32. Xӓriǯi xāndan medǖlnӓ-bi. |
32. Хәрҗ хаандан медүлнәв. |
32. Вернувшись, сообщу хану своему. |
33. E! medǖlkӓsü medǖlӗ, |
33. Э! Медүлхәс медүл, |
33. Э! Если желаешь, можешь сообщить, |
34. Medӗbe čig jaγu bi? |
34. Медв чигн яахви? |
34. Узнав, что он сделает? |
35.Madǖleksen xān čini |
35. Медүлгсн хаанчнь |
35. Извещенный, хан твой |
36. Xӓrǐǯ kӧlǟn dӧtilγād. |
36. Хәрҗ көлән дөтлһәд. |
36. Пусть возвратится кратчайшим путем. |
Примечание к тексту: Транслитерация текста песни печатается по изданию: Kalmyk folklore and folk culture in the mid-19-th century. Philological studies on the basis of Gabor Balint of Szentkatolna’s Kalmyk texts / Edited by Agnes Birtalan. Budapest: Library of the Hungarian Academy of Sciences & Kalmyk Institute of Humanitarian Studies of the Russian Academy of Sciences, 2011. С. 220-221. Переложение на современный калмыцкий язык и перевод на русский язык Б.Х. Борлыковой. Ноты печатаются: Balint Gabor keleti levelei /Jelentése Oroszországés Ázsiában tett utazásáról/ Értekezése a mandsuk szertartásos könyvéről. Szerkesztő Kara György. Budapest: Kőrösi Csoma Társaság, 1973.
Лирическая песня любовного содержания.
————————————————
23, 27, 32, 35 — …хан — ист. хан, правитель.
————————————————
Шишя (калм. Шишә) – имя дочери Харлы.
Джанамга (калм. Җанмһа) — имя калмыцкого хана.
Шикерта (калм. Шикртә букв. ‘сладкое’) — название озера.